မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရားၾကီး၏ ေထ႐ုပတၱိ

မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရားၾကီး၏ ေထ႐ုပတၱိ

သကၠရာဇ္ ၁၂၆၁ ခုႏွစ္၊ နတ္ေတာ္လျပည့္ေက်ာ္ (၁၁) ရက္ ဗုဒၶဟူးေန႔၊ ေန႔လည္ (၂) နာရီ မိနစ္ သံုးဆယ္အခ်ိန္တြင္ ဥယ်ာဥ္ေတာ္ရြာ၌ မုိးကုတ္ ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး၏ အေလာင္း အလ်ာျဖစ္ေသာ သတုိ႔သား ရတနာကို ဖြားျမင္ေတာ္မူပါသည္။  ခမည္းေတာ္မွာ ဦးေအာင္ထြန္း ျဖစ္၍၊ မယ္ေတာ္မွာ ေဒၚေရႊအိတ္ ျဖစ္ပါသည္။ ခမည္းေတာ္ မယ္ေတာ္တုိ႔မွာ ေဒသအေလ်ာက္ ေတာင္သူ လယ္သမား မ်ိဳး႐ိုးျဖစ္ၾက၍ သမၼအာဇိ၀ လုပ္ငန္းျဖင့္ လုပ္ကိုင္ေနထိုင္သူမ်ား ျဖစ္ၾကေလသည္။

ေမြးဖြားရာဇာတိေျမ (ဥယ်ာဥ္ေတာ္ရြာ)

ဥယ်ာဥ္ေတာ္ရြာကား၊ အမရပူရၿမိဳ႕တည္ နန္းတည္ ဗဒံုးမင္းေခတ္ ဘိုးေတာ္ဦး၀ိုင္းလက္ထက္ ေတာ္အခါက သီးပင္မ်ိဳးစံု စိုက္ပ်ိဳးထားေသာ (မဟာသီရိနႏၵာ၀ံ)

ေခၚ ဥယ်ာဥ္ေနရာ ျဖစ္ခဲ့ဖူးေလ သည္။ အမရပူရေခတ္မွ မန္းရတနာပံုေခတ္သုိ႔ ေရာက္ရွိေလေသာအခါ ဥယ်ာဥ္ေတာ္သည္ ရြာအျဖစ္ သုိ႔ ေရာက္ရွိလာခဲ့ေလသည္။ယခု မႏၲေလးတိုင္း၊ ျမစ္ငယ္ၿမိဳ႕နယ္ (ဒု႒၀တီ) ေခၚ ျမစ္ငယ္ျမစ္၏ တစ္ဖက္ကမ္းတြင္ တည္ရွိေနပါသည္။ မယ္ေတာ္ ေဒၚေရႊအိတ္သည္ ဆရာေတာ္ အေလာင္းအလ်ာကို ဖြားျမင္သည္အထိ (ကိုးပါး သီလ) ေစာင့္ထိန္းကာ တရားစာေပျဖင့္သာ အခ်ိန္ကုန္လြန္ေစသည္။ ဗုဒၶဟူးေန႔တြင္ ဖြားျမင္ေတာ္မူေသာေၾကာင့္ ေန႔သင့္နံသင့္အားျဖင့္ သတုိ႔သား၏နာမည္ကို (ေမာင္လွေဘာ္) ဟု အမည္ကင္ပြန္းတပ္ၾကေလသည္။

ေက်ာင္းအပ္မဂၤလာ ခ်ိန္အခါ

ေမာင္လွေဘာ္သည္ ေလးႏွစ္သားအရြယ္သို႔ ေရာက္ရွိေသာအခါ၊ ဥယ်ာဥ္ေတာ္ရြာရွိ မူလတန္း ေက်ာင္း၌ ေက်ာင္းဆရာႀကီး "ဦးစံရ" ထံတြင္ အပ္ႏွံထားရွိ၍၊ ၄ တန္းအထိမွ်သာ ပညာသင္ၾကား ရေလသည္။

ရွင္သာမေဏျပဳျခင္း

အသက္ (၉) ႏွစ္သားအရြယ္သုိ႔ ေရာက္ရွိေသာအခါ ဥယ်ာဥ္ေတာ္ရြာရွိ ေဂြးပင္ေတာရေက်ာင္း ဆရာေတာ္ ဦးဇာဂရအရွင္ျမတ္ကို ဥပဇၩာယ္ျပဳ၍ ရွင္သာမေဏအျဖစ္သုိ႔ သြတ္သြင္းခ်ီးေျမႇာက္ၾက ေလသည္။ဘြဲ႕ေတာ္မွာ ဗုဒၶဟူးသားျဖစ္၍ ရွင္၀ိမလဟု မွည့္ေခၚေစေလသတည္း။ သဒၵါ၊ သၿဂႋဳဟ္စေသာ အေျခခံစာ၀ါမ်ားကို ႀကိဳးစားသင္ယူ၍ ဆရာ၀တ္မ်ားကိုလည္း ေက်ပြန္လွ၏။ အေဟာအေျပာ ငယ္ငယ္ကပင္ ေကာင္းမြန္လွ၍ လာဘ္လာဘေပါမ်ားၿပီး ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္ႏွင့္ ဘုန္းႀကီးေနသျဖင့္ ဆရာဘုန္းေတာ္ႀကီးႏွင့္ ရပ္သူရြာသား ဒါယိကာ၊ ဒါယိကာမ မ်ားက ကိုရင္သီ၀လိဟုပင္ ေခၚစမွတ္ျပဳၾကေလသည္။

သကၤန္းေတာ္ကို ပ်ားစြဲျခင္း (ပထမအႀကိမ္)

ကိုရင္၀ိမလ (၁၂) ႏွစ္အရြယ္သို႔ ေရာက္ရွိေသာႏွစ္ တစ္ေန႔ေသာ အခ်ိန္တြင္ ဥယ်ာဥ္ေတာ္ရြာ၊ ေဂြးပင္ေတာရေက်ာင္းေပၚတြင္ ကိုရင္၏ သကၤန္းမ်ားကို တန္းေပၚတြင္ ေခါက္တင္ထားရာ သကၤန္းမ်ားကို ပ်ားေကာင္မ်ားသည္ ၀ိုင္းအံုလာၿပီးလွ်င္ သိုက္အံုဖြဲ႕ကာ စြဲေနၾကေတာ့သည္။ ဤပ်ားမ်ားစြဲျခင္းအေၾကာင္းကို သိရွိရေသာ ေဂြးပင္ေတာရ ဆရာေတာ္ႀကီးက"သာမေဏ သည္ ေနာင္ေသာအခါတြင္ ဘုန္းကံႀကီးမားေသာ အေက်ာ္အေမာ္ ဆရာေတာ္တစ္ပါး ျဖစ္လိမ့္မည္၊ တပည့္ ဒါယကာ ဒါယိကာမ အသိုက္အ၀န္းႀကီးမား၍ လူမ်ားစြာ၏ မွီခိုအားထားရာ ျဖစ္ေပလိမ့္မည္" ဟု နိမိတ္ဖတ္ၾကားေတာ္မူေလသည္။


အမရပူရၿမိဳ႕ မဂၤလာတိုက္သုိ႔ ပညာသင္ၾကားရန္ တစ္ကိုယ္ေတာ္ ခရီးထြက္ခဲ့ျခင္း

အခ်ိဳတြင္ ပ်ားသကာ တရားတြင္ အဘိဓမၼာရွင္၀ိမလသည္ မိမိ၏ဘုန္းေတာ္ႀကီး အိုမင္းမစြမ္းရွိလာသည္ႏွင့္ စာ၀ါမ်ားအခ်ိန္မွန္မွန္ သင္ၾကားခြင့္မရေတာ့ေပ။ ဒီအတိုင္းေနသြားရလွ်င္ စာတတ္ေတာ့မွာ မဟုတ္ဘူးဟု ပူပန္ေန၏။ အစ္မႀကီးအရင္းျဖစ္သူ သီလရွင္ ေဒၚသုစာရီသည္ အမရပူရၿမိဳ႕ မဂၤလာေက်ာင္းတိုက္၌ အဘိဓမၼအရာတြင္ လြန္စြာထင္ရွားေသာ ပထမ ေက်ာ္ဆရာႀကီး ဦးအုန္းထံေမွာက္၌ ပညာသင္ေရာက္ လ်က္ ရွိေနေလသည္။ အစ္မျဖစ္သူ၏ ေျပာစကားအရ ရွင္၀ိမလသည္ ၿမိဳ႕တက္လာ အဘိဓမၼသင္လိုစိတ္မ်ား တဖြားဖြား ျဖစ္ေပၚလ်က္ရွိေလသည္။ မိဘႏွင့္ ဆရာသမားမ်ားအား ခြင့္ပန္ေလွ်ာက္ထားရာ ႏွစ္ႀကိမ္ သံုးႀကိမ္တိုင္ေအာင္ ခြင့္မျပဳၾက၍ အမရပူရသုိ႔ တိတ္တဆိတ္ တစ္ကိုယ္ေတာ္ ထြက္လာခဲ့ေလေတာ့သည္။ မိဘမ်ား သတင္းၾကားၾက၍ လိုက္ေခၚၾကေသာ္လည္း ျပန္မလိုက္ေတာ့ဘဲ တရားေဟာကာသာ ျပန္လႊတ္လိုက္ ေလေတာ့သည္။ အစ္မ သီလရွင္ဆရာႏွင့္ ေဒၚပုည၊ ေဒၚ၀ိစာရီတုိ႔က မဂၤလာတိုင္ ဆရာေတာ္ႀကီး ဦးသုဇာတ အထံေတာ္သုိ႔ အပ္ႏွံၾကေလသည္။ ကိုရင္၀ိမလသည္ မဂၤလာတိုက္ မကုဋေက်ာင္းငယ္တြင္ ေနထိုင္ ရေလသည္။ မကုဋဟူသည္ကား အထြတ္အထိပ္ပင္တည္း။

မဂၤလာတိုက္

မဂၤလာတိုက္ကား သာမညဌာန မဟုတ္ပါေခ်။ ဘူမိနက္သန္ ေအာင္ေျမမွန္ေသာ ေနရာျဖစ္ ေလသည္။ အမရပူရတြင္ ဘိုးေတာ္ဦး၀ိုင္း နန္းတည္မည္ရွိေသာအခါ အမတ္ႀကီး ဦးေပၚဦးႏွင့္တကြ မင္းႀကီးေလးပါး၊ ျမင္းသည္ေတာ္မ်ားႏွင့္ ဗိသုကာ တစ္ရာေက်ာ္တုိ႔ စခန္းခ်တည္းခိုကာ မဂၤလာ အခ်ိန္ကို ေစာင့္ဆိုင္းေနခဲ့ၾကေသာ ေနရာဌာနျဖစ္သည့္အျပင္ ေရွးမင္းမ်ားလက္ထက္ေတာ္အခါက နာမည္ေက်ာ္ၾကက္သြန္ခင္း ေတာရေက်ာင္းတိုက္ ေနရာေဟာင္းလည္း ျဖစ္ေလသည္။ သီလ၀ိေသာဓနိက်မ္း၌ ၾကက္သြန္ခင္း ဆရာေတာ္သည္ ပဋိပတ္အရာ၌ ထင္ရွားေက်ာ္ေစာေသာ ဆရာေတာ္တစ္ပါးျဖစ္ေၾကာင္း၊ အက်င့္သိကၡာႏွင့္လည္းေကာင္း၊ မင္းစုိးရာဇာ စသည္တုိ႔ႏွင့္ ဆက္ဆံရာတြင္ လည္းေကာင္း တင္းတင္းရင္းရင္းရွိလွ၍ ဆရာေတာ္၏ အရွိန္အ၀ါသည္ အလြန္တရာ ႀကီးမားေတာ္မူေလသည္။ ပဋိပတ္အရာတြင္ အရြယ္တူ ဆရာေတာ္မ်ားကပင္ ေလွ်ာက္ထားရေသာ ဆရာေတာ္တစ္ပါး ျဖစ္ေလသည္ စသည္ျဖင့္ ေရးသားထားသည္ကိုေတြ႕ရွိ ရေလသည္။ ရွင္၀ိမလကား မိမိေနရာေဟာင္း ၾကက္သြန္ခင္းေက်ာင္းတုိက္သုိ႔ ျပန္ေရာက္လာျခင္းေပေလာ။ ရွင္၀ိမလသည္ မဂၤလာတိုက္ ဆရာေတာ္ႏွင့္ မင္းတုန္း၊ သီေပါ၊ ၿဗိတိသွ်ေခတ္ သံုးေခတ္တြင္ အဘိဓမၼာပညာမ်ားကို ႀကိဳးစား၍ သင္ယူေလေတာ့သည္။  ရွင္၀ိမလ၏ ဥပုသ္ဇရပ္မ်ားတြင္ တရားေဟာေကာင္းသည္ဟု တစ္စတစ္စႏွင့္ ေက်ာ္ၾကား လာသျဖင့္ ပညာေရးေႏွာင့္ေနမည္ကို စုိးေသာေၾကာင့္ ဆရာေတာ္ႀကီးက တရားေဟာမႈကို ပိတ္ပင္ထားရ ေလသည္။ ကိုရင္ဘ၀ႏွင့္ပင္ ဆရာႀကီးဦးအုန္း၏ အဘိဓမၼာအေမြကို အတြင္း က်က်ရရွိထားသူ ျဖစ္ေလ ေတာ့သည္။


ဒုတိယအႀကိမ္ ပ်ားစြဲရျခင္း

ရွင္၀ိမလ သက္ေတာ္ (၂၀) ရွိေလေသာအခါ၊ ၁၂၈၁ ခု၊ ၀ါဆိုလဆန္း (၈) ရက္ေန႔တြင္ မဂၤလာတိုက္ ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးအား ဥပဇၩာယ္ျပဳ၍ ျမင့္ျမတ္ေသာ ရဟန္းအျဖစ္သုိ႔ ေရာက္ရွိေတာ္ မူေလသည္။ ရဟန္းဒါယကာမ်ားမွာ အမရပူရၿမိဳ႕၊ အုိးေတာ္ရပ္၊ ကုန္သည္ႀကီး ဦး၀မ္းႏွင့္ ဇနီးေဒၚေဒၚေစာ တုိ႔ ျဖစ္ၾကေလသည္။ ရဟန္းခံယူေသာေန႔၊ သိမ္မွထြက္ေတာ္မူကာ မိမိေနထိုင္ရာ မကုဋေက်ာင္းေပၚတြင္ (ယခုစႀကၤ ေက်ာင္း ေျမာက္ဘက္ဘံုေက်ာင္းေနရာ) သကၤန္းမ်ား ေခြၽးစိုရႊဲေနသျဖင့္ ခဏတစ္ျဖဳတ္ တန္းေပၚတြင္ တင္လွမ္းထားရာ မိနစ္ပိုင္းအတြင္းမွာပင္ ပ်ားေပါင္းမ်ားစြာ ပ်ံသန္းလာၿပီးလွ်င္ အသိုက္အအံုလုပ္ကာ ၀ဲၾကပ်ံၾကေလသည္။ (ဒုတိယမၸိ သကၤန္းမ်ားကို ပ်ားစြဲျခင္း ျဖစ္သည္)။ လူတုိ႔အတြက္ အေကာင္းဆံုးေသာ အခ်ိဳၿမိန္ဆံုးေသာ ေဆးအာဟာရကို ျဖည့္စြမ္းေပးႏိုင္ၾက သူမ်ားမွာ ပ်ားသတၱ၀ါတုိ႔ပင္ မဟုတ္ပါေလာ။ ထုိျဖစ္ရပ္ကို ကိုယ္ေတြ႕ႀကံဳရေသာ အမရပူရၿမိဳ႕ ေအာင္ျခင္းရွစ္ပါးဆရာေတာ္ႀကီးက ပုဗၺနိမိတ္ ဖတ္ေတာ္မူသည္မွာ "ယခုဘ၀တြင္မွာပင္ တရားထူးတရားျမတ္မ်ားကို ရရွိႏိုင္ေသာ ပုဂၢိဳလ္ထူး ပုဂၢိဳလ္ျမတ္ျဖစ္ရလိမ့္မယ္"ဟု ဖြင့္ဟမိန္႔ဆိုေတာ္မူခဲ့ေလသည္။

ဒုတိယအႀကိမ္ သိမ္ထပ္သိကၡာတင္ မဂၤလာ

၁၂၈၃ ခုႏွစ္တြင္ အစ္မျဖစ္သူ သီလရွင္ ေဒၚသုစာရီႏွင့္ စာသင္ဖက္ျဖစ္ေသာ (မုိးကုတ္ၿမိဳ႕သူ) သီလရွင္ ေဒၚ၀ိစာရီတုိ႔က သိမ္ထပ္ မဂၤလာျပဳၾကျပန္သည္။ ဤအခ်က္သည္ပင္လွ်င္ မိုးကုတ္ ဆရာေတာ္ဟူေသာ အမည္ေတာ္ကို ေခၚေ၀ၚႏိုင္ရန္ အေျခခံအေၾကာင္းတစ္းရပ္ ျဖစ္ခဲ့ရေလသည္။ ထုိအခ်ိန္အခါတြင္ ပထမေက်ာ္ဆရာႀကီးဦးအုန္းက မိမိကိုယ္စား ဦးပဥၥင္း ဦး၀ိမလအား အဘိဓမၼာည၀ါမ်ားကို စမ္းသပ္ပို႔ခ်ခိုင္းေလသည္။ ေန႔လည္အခါတြင္မူ မႏၲေလးၿမိဳ႕သို႔ ရထားျဖင့္သြား ေရာက္ကာ စာေပ ပဋိကတ္ေတာ္မ်ား  ္ယူေတာ္မူရေလသည္။ စာ၀ါလိုက္ခဲ့ရေသာ ဆရာေတာ္ႀကီးမ်ားအား ေခမာသီ၀ံေက်ာင္းတိုက္ ဆရာေတာ္၊ ဘုန္းႀကီး ေက်ာင္းတိုက္ ဆရာေတာ္ ဦးခႏၲီႏွင့္ ဆရာေတာ္ ဦးၾကည္တုိ႔ျဖစ္ၾကေလသည္။


ေက်ာင္းထိုင္စာခ် ဘုန္းႀကီး

၁၂၈၆ ခုႏွစ္တြင္ မဂၤလာေက်ာင္းတိုက္အတြင္း အလယ္ပိဋကတ္ တုိက္ေက်ာင္းႀကီး၌ ေက်ာင္းထိုင္စာခ် ျဖစ္ေတာ္မူကာ ႏွစ္ေပါင္းသံုးဆယ္ေက်ာ္မွ် အထူးသျဖင့္ အဘိဓမၼာည၀ါက်မ္းမ်ား ကို ပို႔ခ်ေတာ္မူေလသည္။ မာတိကာ၊ ဓာတုကထာႏွင့္ ယမိုက္ပ႒ာန္း သံုးက်မ္းတုိ႔ကို တစ္ႏွစ္လွ်င္ သံုးႀကိမ္စီ ပုိ႔ခ်ေတာ္ မူေလရာ၊ စာလိုက္ သံဃာမ်ားမွာ ၃၀၀-၄၀၀ ပင္ ရွိၾကသျဖင့္ ေက်ာင္းေပၚ၌ ေနရာထိုင္ခင္းမလံု ေလာက္ေတာ့၍ ေက်ာင္းေဘးရွိ မယ္ဇယ္ပင္မ်ား၏ အရိပ္အာ၀ါသကို ခိုလႈံကာ စာ၀ါမ်ားကို လိုက္နာၾကရေလသည္။စာခ်ဆရာေတာ္ ဦး၀ိမလႏွင့္ အဘိဓမၼာည၀ါသတင္းမ်ားသည္ တစ္ျပည္လံုးရွိ သံဃာ့ေလာက ၌ မသိသူမရွိသေလာက္ ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကား သြားေလေတာ့သည္။ ေတာင္ၿမိဳ႕မွာ မေနဖူးလွ်င္ အဘိဓမၼ မတတ္ဟုပင္ ဆုိစမွတ္ျပဳၾကေလသည္။ ထုိ႔ေနာက္ ဆရာေတာ္ ဦး၀ိမလသည္ ပထမေက်ာ္ဆရာႀကီးဦးအုန္း လက္စမသတ္ခဲ့ရေသာ နာမည္ေက်ာ္ အဘိဓမၼာ တံခြန္က်မ္းႀကီးကိုလည္း လက္စသတ္ ေရးသားေတာ္မူေလသည္။ ၎င္းေနာက္ ဆရာေတာ္ဦး၀ိမလသည္ ယမကမဥၥရီက်မ္းႏွင့္ ပုထုဇနအလင္းျပ က်မ္းမ်ားကို လည္း ျပဳစုေတာ္မူေလသည္။
မုိးကုတ္ဆရာေတာ္ဦး၀ိမလ၏ အဘိဓမၼာပ်ားလဘို႔တုိ႔သည္ ယေန႔တိုင္ေအာင္ပင္ ေသာက္စုိ႔၍ မကုန္ႏိုင္ပါေခ်တကား။


စာခ် ဓမၼကထိက ဦး၀ိမလ

ဆရာေတာ္ ဦး၀ိမလသည္ စာသင္သား ရဟန္းေတာ္မ်ားအား စာေပပုိ႔ခ်ေတာ္မူလ်က္ပင္ တစ္ဖက္မွလည္း လူဒါယကာ၊ ဒါယိကာမမ်ားအား အဘိဓမၼာတရားမ်ားကို ေဟာၾကားျပသေတာ္မူ ေလသည္။ လူဒါယကာ၊ ဒါယိကာမမ်ားအား အဘိဓမၼတရားမ်ားကို ေဟာၾကားျပသေတာ္မူေလသည္။ လူဒါယကာ အခ်ိဳ႕က တရားနာ႐ံုမွ် အားမရေသးဘဲ၊ ရဟန္းေတာ္မ်ားအား ပို႔ခ်ေတာ္မူေသာ အဘိဓမၼာည၀ါမ်ားကိုပင္ လာေရာက္နာယူၾကေလသည္။


ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးမ်ား၏ မိန္႔ခြန္းေတာ္

"ေမာင္ပဥၥင္း စာခ်ရတာဟာ ကုသိုလ္ရ႐ံုပဲရွိတယ္၊ တရားေဟာရတာလဲ ကုသိုလ္ရ႐ံုေလာက္ပဲ ရွိတယ္၊ မိမိကိုယ္တိုင္ ဦးစြာပထမ ၀ိဇၨာအသိဥာဏ္နဲ႔ ကိစၥၿပီးေအာင္ ေဆာင္ရြက္လုပ္ကိုင္ပါဦး၊ ေနာက္က်မွ ေဟာမႈေျပာမႈတုိ႔ကို ျပဳလုပ္တာေပါ့" ဟု ...သကၤန္းပ်ားစြဲနိမိတ္ကို ဖတ္ၾကားေတာ္မူခဲ့ေသာ ေအာင္ျခင္း ရွစ္ပါးဆရာေတာ္ႀကီးက ေနာင္ အနာဂတ္အေရးကို ေမွ်ာ္ေတြးေထာင့္ခ်င့္ေတာ္မူလ်က္ တရားေဟာျခင္းႏွင့္ စာခ်ေနျခင္းတုိ႔ကို ဟန္႔တားေတာ္မူေလသည္။ ေအာင္ျခင္းရွစ္ပါးဆရာေတာ္ႀကီး၏ ဆံုးမၾသ၀ါဒကို မေမွ်ာ္လင့္ဘဲႏွင့္ ျဖဳန္းခနဲၾကားလိုက္ရ ေသာအခါ ဦးပဥၥင္းဦး၀ိမလ၏ စိတ္ထဲ၌နင့္ခနဲ ျဖစ္သြားကာ သံေ၀ဂမ်ား ၀င္ေရာက္လာေလေတာ့သည္။ ထုိအခ်ိန္မွစတင္ကာ ညဥ့္အခါမ်ား၌ အခ်ိန္ထားေတာ္မူကာ ၀ိပႆနာ ဘာ၀နာအလုပ္ကို အားထုတ္ႀကိဳးစားေတာ္မူရေလသည္။ သိတတ္သူမ်ားအဖုိ႔ သတိေပးရသည္မွာ လြယ္ကူလွပါေပသည္။ မဂၤလာတရားေတာ္၌ ေသာ၀စၥႆတာ ဂုဏ္ဆိုသည္မွာ ဤကဲ့သို႔ေသာ နားေထာင္လြယ္ေသာ ဂုဏ္မဂၤလာပင္ျဖစ္ေလသည္။ အေဟာေကာင္း အေျပာေကာင္း စာခ်ေကာင္းဟူေသာ ယာယီအေကာင္းမ်ားကို မေရွာင္လႊဲသာ ေသးသျဖင့္ အားလပ္ေသာအခ်ိန္ မရွိလွ၍ က်ိန္းစက္ခ်ိန္မွ ဖဲ့ယူေတာ္မူကာ ပဓာနအလုပ္ေခၚ ၀ိပႆနာ အလုပ္ကိုလုပ္မိေအာင္ လုပ္ယူေနရေတာ့၏။ ထုိအခ်ိန္ ထိုအခါေလာက္ကပင္ ဆရာေတာ္၏ ၀ိပႆနာအဆင့္သည္ တေဗၺာ" ဟူေသာ ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရား၏ ၀ိပႆနာအရာ ဆရာေကာင္း ရွာမွီးရမည္ဟူေသာ ထံုးကို ႏွလံုး၌ ထားေတာ္မူလ်က္ ကလ်ာဏမိတၱ စစ္မွန္ေသာ ဆရာေကာင္း ဆရာမြန္မ်ားကို မႏၲေလး၊ မံုရြာ၊ မင္းကြန္းစေသာ ေနရာဌာနမ်ားသုိ႔ တရားရွာမွီးသြားေရာက္ကာ တရားဘာ၀နာလုပ္ငန္းမ်ားကို ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္ေတာ္မူေလသည္။


ဆရာေတာ္၏ ေဟာဟန္မ်ား
ဆရာေတာ္သည္ လူတုိ႔၏စ႐ိုက္အထာ သကၠာယဒိ႒ိကို မ်ားစြာေပၚလြင္ေအာင္ အညီႇအတြယ္ မ်ား ရွင္းလင္းေအာင္ ႀကိဳတင္ခြာႏိုင္သမွ် ခြာေပးေတာ္မူေလ့ရွိသည္။ မည္ကဲ့သုိ႔ပင္ ဂုဏ္ရွိရွိ ညႇာတာေထာက္ထားေတာ္မူေလ့ရွိေတာ္မမူဘဲ၊ တင္းတင္းရင္းရင္း တိုက္႐ိုက္ပင္ လက္ၫိႈးထုိးကာ ေဟာေျပာေလ့ရွိသည္။ ၀ိပႆနာအလုပ္ မခိုင္ေသးမီ တစ္သံသရာလံုးက စြဲခ်က္ နာလာခဲ့ရေသာ ဒိ႒ိမ်ားကို အရင္ခြာလွီးေတာ္မူေလသည္။ သုိ႔မွလည္း တရားခရီးေပါက္သည္ဟု ယူဆေတာ္မူေလသည္။ ဒိ႒ိကိုမခြာဘဲ ဒိ႒ိတန္းလန္းနဲ႔ ၀ိပႆနာ႐ႈလွ်င္ (ဒုဗၺလ၀ိပႆနာ) အားနည္းေသာ ၀ိပႆနာ ျဖစ္၍ မဂ္ဖုိလ္ မေရာက္ႏိုင္။ ထုိဒိ႒ိအစြဲမွာလည္း ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ကိုသာ နာနာဖိ၍ ထပ္ခ်ည္တလဲလဲ နားစြဲအီသြားေအာင္ ေဟာေတာ္မူေလသည္။ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္တရားေတာ္ကို မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ရဲ႕ တရားစာအုပ္ေတြကို ဖတ္ၾကည့္မိေတာ့မွ ပဲ နားလည္ေတာ့တယ္ဟု စာတတ္ေပတတ္ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးမ်ားကပင္ ခ်ီးက်ဴးရေလာက္ေအာင္ ရွင္းလင္း လွပါေပ၏။ မိလိႏၵမင္းႀကီး လက္ထက္ေတာ္အခါတြင္ ရဟႏၲာ အမ်ားပင္ရွိေသာ္လည္း "ရွင္နာဂသိန္" သည္သာလွ်င္ ဥပမာ၊ ဥပေမယ်၊ ယုတၱိ သာဓကတုိ႔ျဖင့္ ေျဖရွင္းႏိုင္သကဲ့သုိ႔ပင္ ရွိေတာ့သည္။ အေျပာအေဟာ အကတ္အသတ္ ေနရာမ်ားကိုပင္ ရွင္းလင္းလြယ္ကူေအာင္ ေဟာျပေပးေတာ္ မူတတ္သျဖင့္ ဒီေခတ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ "အရွင္ကုမာရကႆပ" ပင္ျဖစ္၍ သာလြန္သူကို မဆိုထားဘိ အလားတူေပၚထြက္ရန္ပင္ မလြယ္ပါေခ် ... ဟု ယေန႔ထင္ရွားေနေသာ စာမ်က္ႏွာ ၆၈၀ ခန္႔ရွိ ျမန္မာႏိုင္ငံ ပဋိပတၱိသာသနာ၀င္ ရဟႏၲာႏွင့္ ပုဂၢိဳလ္ထူးမ်ားတြင္ တအံ့တၾသခ်ီးက်ဴးထားသည္ကို ဖတ္႐ႈရပါသည္။

မင္းကြန္းကမိုးကုတ္ေခ်ာင္း

ဆရာေတာ္သည္ ၁၂၈၆ ခုႏွစ္မွစ၍ အစ္မႀကီး ေဒၚသုစာရီႏွင့္ စာသင္ဖက္ျဖစ္သူ ေဒၚ၀ိစာရီတုိ႔၏ ပင့္ေလွ်ာက္ခ်က္ကို လက္ခံေတာ္မူကာ ေဆာင္းရာသီေလးလတြင္ မင္းကြန္းမိုးကုတ္ေခ်ာင္း၌ စာ၀ါမ်ားပို႔ ခ်ေတာ္မူေလသည္။ ထုိမင္းကြန္း မိုးကုတ္ေခ်ာင္း၌ ဆရာေတာ္ကို အစြဲျပဳလ်က္ ဇရပ္တန္ေဆာင္း၊ ဂူေက်ာင္းျပာသာဒ္၊ ေရတြင္းေရကန္မ်ား တစ္ေန႔တစ္ျခား စည္ကားလာေလေတာ့ သည္။

လယ္တီဆရာေတာ္ႀကီး၏ ပလႅင္ေပၚသုိ႔ မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ ေရာက္ရွိျခင္း

အခ်ိန္ကား ေအာက္ျပည္ေအာက္ရြာ ေဒသမ်ားတြင္ အဘိဓမၼာ တရားပြဲႀကီးမ်ား အလြန္ေခတ္ စားလာေသာ အခ်ိန္အခါ ျဖစ္ေလသည္။ လယ္တီဆရာေတာ္ႏွင့္တကြ တပည့္ႀကီးမ်ားျဖစ္ၾကေသာ လယ္တီဦးပဒုမ ေသကၡ်ေတာင္ ဦးတိေလာကစေသာ ႏိုင္ငံေက်ာ္ ဓမၼကထိက မေထရ္ႀကီးမ်ား တစ္ပါးဆင္း တစ္ပါးတက္ျဖင့္ ေဟာၾကားေတာ္မူေလ့ရွိၾကသည္။ ၁၂၉၁ ခုႏွစ္တြင္မူ၊ ေညာင္ေလးပင္ၿမိဳ႕ ျပည္လံုးခ်မ္းသာဘုရား၌ ႏွစ္စဥ္က်င္းပၿမဲ အဘိဓမၼာ တရားပြဲအတြက္ စစ္ကိုင္းေတာင္႐ိုး ဇမၺဳပတိေခ်ာင္ လယ္တီဦးပဒုမဆရာေတာ္အား လာေရာက္ပင့္ၾက ရာ ဆရာေတာ္ ဦးဒုမက "ငါ့မွာ သြက္ခ်ာပါဒျဖစ္ေနၿပီ၊ ငါတရားမေဟာႏိုင္ေတာ့ဘူး၊ ဒါေပမယ့္ မင္းတုိ႔ အဘိဓမၼာတရားပြဲႏွင့္ ထိုက္တန္တဲ့ ကိုယ္ေတာ္ေလး တစ္ပါးေတာ့ ငါေတြ႕ထားတယ္၊ ၀ါကေတာ့ ၁၀-၀ါ ေလာက္ပဲရွိေသးတယ္" ဟုဆိုကာ မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ကို ညႊန္ၾကားလိုက္ေလေတာ့ သည္။ ေနာက္ႏွစ္ ၁၂၉၂ ခုႏွစ္ကစတင္၍ ႏွစ္စဥ္ တေပါင္းလဆန္း (၈)ရက္ေန႔တိုင္း ေညာင္ေလးပင္ တရားပြဲႀကီးသုိ႔ ၾကြေရာက္ ခ်ီးေျမႇာက္ေတာ္မူရေလသည္။

ေညာင္ေလးပင္တရားပြဲ

ဘုန္းႀကီးက စာေပကိုသာ ပို႔ခ်ေနတာပါ၊ ယခုလို မ႑ပ္ႀကီးေတြ ထုိးၿပီး မေဟာဖူးေသး ပါဘူး" ဟု ခပ္႐ို႕႐ို႕ျဖင့္ စတင္ပြဲထြက္လာခဲ့ေသာ္လည္း "မုိးကုတ္ဆရာေတာ္၏ အဘိဓမၼာပန္း၀တ္ ရည္" ကို ေညာင္ေလးပင္ ဒါယကာ ဒါယိကာမမ်ားႏွင့္တကြ တရားနာပရိသတ္ အားလံုးတုိ႔သည္ စြဲမွတ္၍သာ ေနၾကေလေတာ့၏။ မူလပဏၰာသမဟာေဂါသိဂၤသုတ္၌ အဘိဓမၼာကို ေဆြးေႏြးေဟာၾကားႏိုင္ေသာ ရဟန္းသည္ သာလွ်င္ အင္ၾကင္းေတာ ပမာသာသနာေတာ္အား တင့္တယ္ေစႏိုင္သူျဖစ္သည္ဟု အရွင္ေမာဂၢလာန္ ကိုယ္ေတာ္ႀကီးက သူ၏ ထင္ျမင္ခ်က္ကို ေဟာျပေတာ္မူဖူး၏။ အ႒ကထာ ဆရာကလည္း အဘိဓမၼာသဘာ၀ကို ေဟာပႏိုင္ေသာ ဓမၼကထိကသာလွ်င္ သာသနာ့က်က္သေရေဆာင္ ဓမၼကထိကအစစ္ ျဖစ္ေၾကာင္းကို ဖြင့္ဆိုေတာ္မူေလသည္။ ေရွးအခါက အဆိုပါေညာင္ေလးပင္ၿမိဳ႕ တရားပြဲကား ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း ဇာတ္႐ုပ္ေသးမ်ားျဖင့္ က်င္းပေလ့ရွိၾကရာ လယ္တီဆရာေတာ္ ဘုရားႀကီးက ..."တစ္ႏွစ္ တစ္ခါ ငရဲရွာ လူ႕ရြာဘုရားပြဲ မလုပ္ၾကပါနဲ႔ကြာ" ဟု မိန္႔ဆိုေတာ္မူရာမွ ေပၚေပါက္ လာခဲ့ေသာ အဘိဓမၼာတရားပြဲႀကီး ျဖစ္ေလသည္။ စင္စစ္ ထုိပလ’င္သည္ကား လယ္တီဆရာေတာ္ ဘုရားႀကီး၏ တစ္ခုတည္းေသာ ဓမၼာသနတရားပလ’င္ေတာ္ပင္ ျဖစ္ေလသည္။ အစားထိုး၍ မရေလာက္ေတာ့ဘူးဟု ထင္မွတ္ေနၾကရာမွ မိုးကုတ္ဆရာေတာ္သည္ လယ္တီ ဆရာေတာ္ႀကီး၏ အဘိဓမၼာအေမြအႏွစ္ ပဋိပတ္အေမြကို ဆက္လက္လႊဲေျပာင္းယူလိုက္ကာ ႏိုင္ငံေက်ာ္ဓမၼကထိကအျဖစ္သုိ႔ တစ္ဟုန္ထိုးအရွိန္ျမႇင့္ကာ ေရာက္လာခဲ့ေပသည္။ ထုိအခ်ိန္မွစ၍ ၀နပၸဂုေမၺသံုးေထြပိဋကတ္ ငါးရပ္နိကာယ္ ေရာင္စံုျခယ္ေသာ အသြယ္သြယ္ အဖံုဖံု ပန္းရဂံုမွ ထံုနံ႔သင္းၾကည္ပန္း၀တ္ရည္တုိ႔ကို ကိုယ္ေတာ္တိုင္ ၀အီေအာင္ ေသာက္စုိ႔ၿပီးကာမွ ေ၀ေနယ်မ်ားစြာတုိ႔အတြက္ အဘိဓမၼာ ပ်ားလဘို႔ရည္တုိ႔ကို ေသာက္စို႔မကုန္ေအာင္ တည္ခင္း၍ ေကြၽးေတာ္မူေလသတည္း။

မိုးကုတ္ဆရာေတာ္၏ ဉာဏဒႆန ၀ိသုဒၶိ

၁၂၉၄ ခုႏွစ္မွစတင္ကာ ဆရာေတာ္သည္ မုိးကုတ္ၿမိဳ႕မွ ေက်ာင္းဒါယကာႀကီး ဦးလယ္+ ဇနီး ေဒၚသိုင္းၿခံဳတုိ႔၏ ပင့္ေလွ်ာက္ခ်က္အရ ႏွစ္စဥ္ပင္ ႀကြေရာက္ေတာ္မူကာ တရားေဟာေတာ္မူရသည္။ တရားနာ ပရိသတ္မ်ား တစ္ေန႔တစ္ျခား မ်ားျပားကာ ပန္ခ်ာပီ၊  ူဂ်ာရတိစေသာ လူမ်ိဳးျခားမ်ားပင္ ၀ိပႆနာစခန္းသို႔ ၀င္ေရာက္လာၾကေလသည္။ ၁၃၁၆ ခုႏွစ္တြင္ ဆရာေတာ္အား ေဒၚေဒၚအံု၊ ေဒၚေဒၚဖံုတုိ႔က မုိးကုတ္ၿမိဳ႕တြင္ "မဂၤလာတိုက္" ဟု ကမၸည္းထိုးကာ တိုက္ေက်ာင္း ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္းေတာ္မူ၏။ (၁၃၀၃ ခုႏွစ္မွစ၍ ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီးအတြင္း မိုးကုတ္ၿမိဳ႕၌ သီတင္းသံုး ေနထိုင္ေတာ္မူ ေလသည္)။ ဆရာေတာ္သည္ မည္သည့္ၿမိဳ႕၌ပင္ သီတင္းသံုးသံုးေန႔စဥ္အခ်ိန္ဇယားကို အတိအက် ေရးဆြဲ ေနထိုင္ေလ့ရွိ၏။ ဘုရား၀တ္ျပဳခ်ိန္၊ တရား ဘာ၀နာပြားမ်ားခ်ိန္၊ တရားေဟာေနခ်ိန္၊ စာခ်ခ်ိန္၊ လမ္းေလွ်ာက္ခ်ိန္၊ ဆြမ္းဘုန္းေပးခ်ိန္မ်ားကို အတိအက်ပင္ ျပဳလုပ္ေတာ္မူသည္မွာ အလြန္ထူးျခား ေတာ္မူလွသည္။ ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီးအတြင္းက မုိးကုတ္ၿမိဳ႕ သုႆာန္ေက်ာင္း၌ ေခတၱမွ် သီတင္းသံုးေတာ္မူ ကာ စစ္ေဘးစစ္ဒဏ္မွ ပို၍ စိတ္ခ်ရန္ မိုးကုတ္ၿမိဳ႕ႏွင့္ ၄ မိုင္ခန္႔ ေ၀းေသာေဘာ္ဘတန္႔ရြာသုိ႔ ႀကြေရာက္သီတင္းသံုးရျပန္ေလသည္။ ေဘာဘတန္႔ရြာသည္ ေပ ၄၀၀၀ ေက်ာ္ျမင့္ေသာ ေတာင္ေပၚရြာကေလး ျဖစ္သည္။ သဘာ၀ အေလွ်ာက္ ျဖစ္ေနေသာ ေက်ာက္လိုဏ္ဂူမ်ားရွိေလရာ ဆရာေတာ္အတြက္ အခြင့္ေကာင္းႀကီးတစ္ခု ျဖစ္ေနေတာ့၏။ ေဒၚေဒၚအံု၊ ေဒၚေဒၚဖံုစေသာ ဆြမ္းဒါယိကာမမ်ားကလည္း တရားနာရင္း တရားထိုင္ရင္း ၀တ္ျပဳရင္း ထုိရြာကေလးသုိ႔ ေျပာင္းေရႊ႕လာၾကျပန္ရာ၊ နတ္တုိ႔ဖန္ ေရကန္အသင့္ ၾကာအသင့္ဆို သကဲ့သုိ႔ ျဖစ္သြားေတာ့၏။ ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီးအတြင္းက ေသၾက ေၾကၾက ငတ္ၾက လုၾက စားရမယ့္ေသာက္ရမယ့္ ၀တ္ရမယ့္ ၀ိပတၱိကာလဆိုးႀကီးကား ဆရာေတာ္အတြက္ သမၸတၱိဆိုက္လ်က္ရွိေတာ့သည္။ အခ်ိန္အခါႏွင့္ ဘ၀တန္ဖိုးကို သိၾကသူတုိ႔အတြက္ ေခတ္ႀကီးသည္ အၿမဲတမ္းေကာင္းေနေတာ့ ၏။ ကံေပးသမွ် မိမိတုိ႔ေနထိုင္ရေသာ ဌာနသည္လည္း နိဗၺာန္ဆိပ္ဦးပင္ ျဖစ္ေတာ့၏။ ေဘာ္ဘတန္႔ရြာရွိ သယံဇာတေက်ာက္ဂူႀကီးသည္လည္း ဆရာေတာ္၏ နိဗၺာန္ဆိပ္ဦး တရားထူးရရာဌာနႀကီးတစ္ခု ျဖစ္ခဲ့ရေလသည္။ စာခ်ရမႈ၊ ေဟာေျပာရမႈ၊ သံဃာအုပ္ခ်ဳပ္ရမႈ စေသာ ပလိေဗာဓ အေႏွာင္အဖြဲ႕တုိ႔ေၾကာင့္ ၀ိပႆနာလုပ္ငန္းအလုပ္ မတြင္ခဲ့ေသာ ဆရာေတာ္အား ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီးသည္ ဓားထမ္း၍ ေစာင့္ေပးေနသကဲ့သုိ႔ ရွိေတာ့၏။ ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီးသာ အကယ္၍မျဖစ္ခဲ့ေသာ္ ဆရာေတာ္၏ ရဟန္းကိစၥသည္ ထုိမွ်ေစာစီး စြာ ၿပီးေကာင္းမွၿပီးတန္ရာ၏။

ဆရာေတာ္၏ ထူးဆန္းေသာအိပ္မက္

ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီး ၿပီးစအခ်ိန္ တစ္ခုေသာညတြင္ ဆရာေတာ္သည္ အိမ္မက္တစ္ခုကို မက္ေလသည္။ "သီဟိုဠ္ကြၽန္းသုိ႔ ေကာင္းကင္မွပ်ံကာ မဟာေစတီႀကီးကို ဖူးေျမာ္ကန္ေတာ့၍ ေစတီေတာ္ ႀကီးကို ျပဳျပင္သန္႔ရွင္းလ်က္ သာသနာျပဳရသည္" ဟု ျမင္မက္ေတာ္မူေလသည္။ မ်ားမၾကာမွီမွာပင္ သီဟိုဠ္ကြၽန္း မဟာေစတီ ေဂါပကအဖြဲ႕မွ ဆရာေတာ္ထံသုိ႔ ေတာင္းပန္ ေလွ်ာက္ထားေသာ စာတစ္ေစာင္ ေရာက္ရွိလာ၏။ ထုိစာ၏ အဓိပၸါယ္မွာကား၊ ခ်မ္းသာေသာ အရွင္ဘုရား၏ ဒါယကာမ်ားအား ေဟာေျပာကာ စိန္ဖူးေတာ္ကပ္လွဴရန္ အေၾကာင္းပင္ျဖစ္ေလသည္။ အဖုိးအနဂၣ ထိုက္တန္ေသာ စိန္ဖူးေတာ္ႀကီးကို ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ား စီျခယ္ကာ တင္လွဴႏိုင္ခဲ့၏။

၁၃၀၇ ခုႏွစ္တြင္ ေညာင္ေလးပင္၊ အမရပူရ၊ မႏၲေလးႏွင့္အထူးသျဖင့္ မုိးကုတ္က တပည့္ ဒါယကာ၊ ဒါယိကာမမ်ားကို ႏိႈးေဆာ္ကာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၊ ဗိုလ္တေထာင္ေစတီေတာ္၌လည္း ရတနာစိန္ ဖူးေတာ္ကို တင္လွဴေတာ္မူခဲ့ေလသည္။ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ဆရာေတာ္၏အိပ္မက္အတိုင္း အထြဋ္အထိပ္ သုိ႔ ဆိုက္ေရာက္ေတာ္မူကာ သာသနာျပဳႏိုင္ေသာ အရည္အခ်င္းမ်ား လံုး၀ဥႆံုၿပီးျပည့္စံု သြားေလ ေတာ့သည္။ ၁၃၁၄ ခုႏွစ္တြင္ အမရပူရသုိ႔ျပန္ေတာ္မူကာ သံဃာေမြးျမဴ စာခ်မႈမ်ားကို ရပ္ဆိုင္းေတာ္မူ ၍ တရားေဟာမႈကိုသာ ဦးစားေပးလ်က္ ပဋိစပတၱိသာသနာကို ျပဳေတာ္မူေလသည္။ မဂၤလာမဂၢင္ရိပ္သာဟုပင္ ကမၸည္းတပ္ကာ တရားဌာနႀကီးတစ္ခုဖြင့္ေတာ္မူ၏။ ေယာဂီမ်ား အတြက္ ေနရာေက်ာင္းကန္ ဇရပ္မ်ားလည္း သူ႕ထက္ငါ အၿပိဳင္အဆိုင္ ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္းၾကေလသည္။ ဆရာေတာ္၏ တရားပြဲတိုင္းတြင္ကား၊ ကားႀကီးကားငယ္တုိ႔ျဖင့္ တရားနာပရိသတ္ႀကိတ္ ႀကိတ္တုိးကာ ဘုရားပြဲေတာ္ႀကီးတမွ် စည္ကားေနေလေတာ့၏။


အဂၢမဟာပ႑ိတ ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ကို အလွဴခံရရွိေတာ္မူျခင္း
၁၃၂၄ ခုႏွစ္၊ ၀ါဆုိလဆန္း ၇ ရက္ (၈-၇-၆၂) ေန႔တြင္ ျပည္ေထာင္စု သမၼတျမန္မာႏိုင္ငံ ေတာ္ ေတာ္လွန္ေရးအစုိးရ သာသနာေရးဦးစီးဌာနမွ လွဴဒါန္းဆက္ကပ္သည့္ (၁၉၆၂) ခုႏွစ္ အဂၢမဟာ ပ႑ိတ ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ကို အလွဴခံေတာ္မူသည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔ ေရာက္ရာ၌ လမ္းခရီးတြင္ ေညာင္ေလးပင္ၿမိဳ႕မွ ဒါယကာ ဒါယိကာမမ်ား လည္း လိုက္ပါလ်က္ရွိရာ ေရွးယခင္ႏွစ္မ်ား ကဲ့သုိ႔ပင္ တရားေဟာ ၾကြေရာက္ေတာ္မူပါရန္ ေလွ်ာက္ထားၾကေသာအခါ ...။ ေအး ... ငါ့ရဲ႕႐ုပ္နာမ္ မၿပိဳကြဲေသးလုိ႔ အေၾကာင္းညီညြတ္လွ်င္ ခ်ီးျမႇင့္ရမွာေပါ့၊ အျမန္ဆံုး တရားေပါက္ေအာင္ အားထုတ္ၾက၊ ခႏၶာကိုယ္ႀကီးကျဖင့္ ေသဘက္ကို ဒုန္းစိုင္းေနၿပီ}} ဟု ဆံုးမေတာ္မူ၏။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သုိ႔ေရာက္ရွိခိုက္ တရားမ်ားကိုလည္း ယခင္ကကဲ့သုိ႔ပင္ ေဟာေျပာခ်ီးေျမႇာက္ေတာ္ မူေလသည္။

တစ္ေန႔ေသာအခါ ျမန္ေအာင္ ဦးတင္၊ ဟသၤာတ ဦးျမတုိ႔ႏွင့္ လမ္းေလွ်ာက္ေတာ္မူရာ ဟသၤာတ ဦးျမေအး "ေ၀ဒနာေက်ာ္ေအာင္လုပ္ထား၊ အေသက ဦးသြားလိမ့္မယ္ေနာ္၊ လုိရင္းကိုေျပာ ေနတယ္"ဟု သတိေပးေတာ္မူ၏။ ထုိႏွစ္ အမရပူရၿမိဳ႕ ပုထိုးေတာ္ႀကီးအနီး စႀကႍေလွ်ာက္သြားရင္း ေနာက္ကအတူပါလာေသာ ဦးေစာေမာင္အား "ငါရန္ကုန္က ျပန္လာတာ တစ္လပဲရွိေသးတယ္၊ ဟသၤာတဦးျမ တစ္ေယာက္ေတာ့ ေသၿပီ"ဟု မိန္႔ေတာ္မူ၏။ ဦးျမကား "တပည့္ေတာ္လို ပန္းနာသမားက ေသခဲပါတယ္"ဟုပင္ ေလွ်ာက္ထားလိုက္ေသး ၏။ (သူေတာ္ေကာင္း ပုဂၢိဳလ္ႀကီးတုိ႔၏ မေနာအဇၩသယကား သိဖုိ႔ခက္ခဲလွသည္။ အနီးကပ္ေနေသာ္ လည္း သိခ်င္မွသိၾကသည္။ ေျဗာင္ဖြင့္၍ေျပာေသာ္လည္း မရိပ္စားမိၾက)။ ေမာင္ေစာေမာင္၊ သူေတာ္ေကာင္းမ်ား ေျပာတဲ့စကားကို ေလးေလးနက္နက္မွတ္ေနာ္၊ အေၾကာင္းမဲ့ မေျပာဘူး။ "ရန္ကုန္က ဒါယကာ ဒါယိကာမေတြ ငါ့ဆီအေရာက္ ေနာက္က်သကြာ"ဟု လမ္းေလွ်ာက္ရင္း အမိန္႔ရွိရာ ... ဦးေစာေမာင္က ... "အရွင္ဘုရား ေရွ႕ႏွစ္ရန္ကုန္ၾကြဦးမွာလား" ဟု ေလွ်ာက္ထားေသာအခါ ... "ဒါကေတာ့ ငါ့ခႏၶာကိုယ္က ေျပာပါလိမ့္မယ္ကြာ"ဟု မိန္႔ေတာ္မူ၏။ ထုိႏွစ္ ေတာ္သလင္းလဆန္းပိုင္းတြင္ (ညီ) ၀မ္းကြဲေတာ္စပ္သူ (ဦးဘတုတ္) အား ရိပ္သာအတြင္း ေစ်းေထာင့္လမ္းမွာ အနည္းငယ္ ပ်က္ယြင္းေနသျဖင့္ "ေမာင္ဘတုတ္ ဒီလမ္းကို ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ ျပင္ထားတာ ျမင္သြားခ်င္တယ္၊ ျမန္ျမန္ဂ႐ုိက္ျပင္စမ္း" ဟု ဆရာေတာ္သည္ စကားအဆန္းမ်ားကို မိန္႔ေတာ္မူေလသည္။

ေၿမြပဒါး

ညတစ္ညတြင္ တပည့္ ၅ ေယာက္အား ၀တ္ျဖည့္ခံေတာ္မူစဥ္ ... "ေမာင္လွဘူး၊ ငါ့အခန္းထဲမွာ ေၿမြတစ္ေကာင္ရွိတယ္၊ မင္းဖမ္းၿပီး ေဘးကင္းရာသုိ႔ သြားလႊတ္ေခ်" ဟု မိန္႔ေတာ္မူသည္။ အခန္းတံခါးကို လွည့္ပတ္ရွာေဖြရာ မေတြ႕ဘဲရွိေန၍ ဆရာေတာ္က "ဒီမွာ မင္းမျမင္ဘူး လားကြ၊ အဲဒီလက္ကိုင္ကြင္းမွာ" ဟု ထပ္မံ၍ မိန္႔ေတာ္မူျပန္သည္။ ၀တ္ျဖည့္ေနသူ တပည့္ ၅ ဦးတုိ႔ ဘယ္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ကမွ် ကိုမျမင္ေတြ႕မိၾကေခ်။ ဦးလွဘူးသည္ လက္ကိုင္ကြင္းကို သြားေရာက္ၾကည့္႐ႈေသာအခါ ေၿမြမွာ မာန္ဖီေနသည္ကို ေတြ႕ျမင္ရေလသည္။ တစ္ေကာင္လံုး ရဲရဲနီေန၍ ေဆး၀ါးကုသရာ၌ အဆိပ္ကိုပင္ႏိုင္လွေသာ ဦးလွဘူးသည္ပင္ ထိတ္လန္႔သြားေတာ့၏။ အလြန္ရွားပါး၍ အဆိပ္ျပင္းထန္ေသာ အရပ္အေခၚ (ေၿမြပဒါး) မ်ိဳးျဖစ္သည္။ ဦးလွဘူးလည္း အုိးတစ္လံုးတြင္ထည့္ကာ လႊတ္လိုက္ရေလသည္။ ေနာက္မွ စဥ္းစားမိသည္ကား အထက္ပါေၿမြသည္ အလြန္ေျပာင္ေခ်ာေနေသာ အခန္းတံခါးကို ဘယ္လိုမ်ား တက္ေရာက္ေနႏိုင္ပါသလဲ။ (မာန္နတ္၏ကိုယ္စားလွယ္ နဂါးမင္းလာေရာက္၍ ပင့္ေလွ်ာက ္ေျခင္းပင္ျဖစ္ပါလိမ့္မည္။ စင္စစ္ကိုေၿမြသည္ နဂါးပင္တည္း။) ေတာ္သလင္းလကုန္ေလာက္တြင္ ေက်ာင္းဒါယကာ ဦးေက်ာ္သိန္းအား "ေမာင္ေက်ာ္သိန္း မင္းလဲ ဒီလုိလာေနဦး၊ အျခားအေရာင္းအ၀ယ္ေတြ ကိစၥေတြကို ဘာမွမလုပ္နဲ႔ဦး၊ ကဲ ... လာ ေမာင္ေက်ာ္သိန္း၊ ဒီရိပ္သာအတြင္းက အေဆာက္အအံုေတြ ေလွ်ာက္ၾကည့္ရေအာင္"ဟု ေခၚသြားကာ ေလွ်ာက္ၾကည့္ေတာ္မူရင္း "ဒီအေဆာက္အအံုေတြ အျမန္ၿပီးေအာင္လုပ္၊ ငါၾကည့္သြားခ်င္တယ္" ဓမၼာ႐ံုအေပၚထပ္သုိ႔ ျပန္ေရာက္သည့္အခါတြင္လည္း "ဒီအေဆာက္အအံုေတြ ၿပီးစီးၿပီး ေနသားတက်ရွိ ေနတာကို ငါၾကည့္သြားခ်င္တယ္" ဟု ပန္းရန္ဆရာ ဦးလွႏွင့္ ဦးေက်ာ္သိန္းတုိ႔အား မိန္႔ေတာ္မူ၏ ဆရာေတာ္ကား က်န္းမာ၀ၿဖိဳးလ်က္ပင္ ရွိသည္။ ရန္ကုန္ၾကြမည္ဟု ထင္ၾက၏။


သီတင္းကြၽတ္လျပည့္ေန႔
သီတင္းကြၽတ္လျပည့္ေန႔ တရားေဟာေတာ္မူရာ "သီတင္းကြၽတ္ၿပီဆိုတာ ေသခါနီးသြားတာပဲ လုိ႔ မွတ္ပါ" ဟု ဆံုးမေတာ္မူ၏။ "သစၥာသိတဲ့ပုဂၢိဳလ္ေတြ ဆြမ္းသြတ္ရားလုိေသးသလား၊ ကိုယ့္ကိုယ္ ကို သိေအာင္လုပ္ပါ၊ သိလုိ႔ရွိရင္ အိမ္ကိုမွာခဲ့၊ ငါေသရင္ ဆြမ္းမသြတ္နဲ႔ေဟ့လို႔၊ ေသမွ အရွက္ကြဲမခံ ႏွင့္" စသည္ျဖင့္ "သပိတ္သြတ္လြတ္ တရားလုိ႔မွတ္" ဟု ဆိုကာ ေသျခင္းေဘးႀကီးကို ညႊန္ျပေတာ္မူ ၏။ ထုိ႔ေနာက္ "ဒကာ ဒကာမေတြ ဒီေက်ာင္းေပၚမွာ အေလာင္းေကာင္ အသုဘႀကီး တင္ထားရင္ ဘာေတြထြက္လာမလဲ" ဟု လျပည့္ေန႔တရားကို ေဟာၾကားေတာ္မူ၏။

သီတင္းကြၽတ္ လျပည့္ေက်ာ္ (၁) ရက္

ည (၁၂) နာရီ အခ်ိန္တြင္ ဆရာေတာ္အခန္းတြင္းမွ တစ္စံုတစ္ေယာက္ႏွင့္ စကားေျပာေနသံ ကို မသဲမကြဲၾကားေနရ၏။ အခန္းအျပင္ဘက္တြင္ အိပ္ေနေသာ ဦးလွဘူးက နားစြင့္ေနခိုက္ ဆရာေတာ္၏ အခန္းတြင္းမွ အလင္းေရာင္ႀကီးမ်ား ေပၚထြက္လာသည္ကို ေတြ႕ရသျဖင့္ ပို၍အံ့အား သင့္ကာ ရွိေန၏။ သို႔ႏွင့္ ဦးလွဘူးက ေနာက္ညတြင္ ၀တ္ျပဳသူအား သတိ၀ီရိယထား၍ ေစာင့္ၾကည့္ ၾကရန္ မွာထားတိုင္ပင္ၾက၏။

သီတင္းကြၽတ္ လျပည့္ေက်ာ္ (၂) ရက္

ရန္ကုန္မွ ၀န္ႀကီးေဟာင္းမ်ားျဖစ္ၾကေသာ ျမန္ေအာင္ဦးတင္ ဦးေအာင္ဇံေ၀ႏွင့္ က်ားပ်ံ ဦးသန္းေမာင္တုိ႔လည္း ေရာက္ရွိလာၾကရာ အထူးဦးစားေပးေဟာေျပာေတာ္မူ၏။ "ဦးတင္ ဘာပူစရာရွိသတံုး၊ ဦးသန္းေမာင္လဲ အသက္ေတာ္ေတာ္ ႀကီးၿပီ၊ ဦးတင္လဲ အသက္ႀကီးၿပီ၊ ဦးေအာင္ဇံေ၀ ဘုန္းႀကီးတုိ႔လဲႀကီးၿပီ၊ ေနာက္ကို ဒီသာသနာမရွိေတာ့ဘူး၊ ကြယ္ေတာ့မယ္၊ ဘယ့္ႏွယ္ေၾကာင့္ ကြယ္ရသတံုး ဘုရားလုိ႔ေမးလုိ႔ရွိရင္ ကြယ္ခ်ိန္တန္လုိ႔ ကြယ္တာေပါ့၊ ရထားကထြက္ခါနီးေနၿပီ၊ မီ႐ံုကေလးရွိတယ္၊ တက္မိ႐ံုကေလးရွိတယ္၊ ရထားထြက္လု နီးၿပီဆိုတာ ရိပ္မိၾကပလား၊ ဒီသနာမရွိၾကေတာ့ဘူး၊ ကြယ္ေတာ့မယ္" ဟူ၍လည္းေကာင္း ေဟာေတာ္ မူျပန္သည္။ ည (၁၂) နာရီအခ်ိန္တြင္ ၀င္းထိန္ေသာအလင္းေရာင္ကို ေတြ႕ျမင္ရျပန္သည္။ အခန္းတြင္းမွ လည္း စကားေျပာသံၾကားရ၍ ဦးလွဘူးက အခန္းတံခါးကိုဖြင့္ၾကည့္ရာ ဆရာေတာ္အား ထိုင္လ်က္ ပင္ဖူးေတြ႕ရ၏။  ဦးလွဘူးက "ဆရာေတာ္ ဘယ္သူႏွင့္စကားေျပာေနတာလဲဘုရား" ဟု ေလွ်ာက္ထားေသာ အခါ "လွဘူးရာ၊ မင္းကလဲ သိရက္သားႏွင့္ ထပ္ေမးေနျပန္ပါၿပီ" ဟုသာ မိန္႔ေတာ္မူေလသည္။ ဦးလွဘူးစိတ္ထဲတြင္ မတင္မက်ရွိေသာ္လည္း ေနာက္ထပ္ မေလွ်ာက္၀ံ့ဘဲ အခန္းအျပင္ဘက္ သုိ႔ ထြက္လာခဲ့ရ၏။ ဆရာေတာ္ကား ခႏၶာ၀န္ခ်ေတာ့မည္၊ နတ္ျဗဟၼာတုိ႔ကပင္ ႏႈတ္ခြန္းဆက္ တရားနာလာေနပါၿပီေကာ။

သီတင္းကြၽတ္ လျပည့္ေက်ာ္ (၃) ရက္

မုိးကုတ္ၿမိဳ႕မွ ဦးခ်စ္လွႏွင့္ ဇနီးတုိ႔ေရာက္ရွိလာၾက၏။ (၃) ရက္ေန႔ သားရွင္ျပဳ (၄) ရက္ေန႔ ကထိန္ခင္းရန္ျဖစ္သည္။ ေက်ာင္းတိုက္ ဇရပ္တိုင္းတြင္ ဧည့္သည္မ်ား ျပည့္ညပ္လ်က္ရွိသည္။ ထုိညတြင္လည္း ဆရာေတာ္၏ ေက်ာင္းေပၚသုိ႔ မီးလုံုးႀကီးမ်ားဆင္းသြားရာ မၾကာမီ ၀င္းခနဲ အေရာင္ႀကီးပ်ံတက္သြားသည္ကို ကထိန္အတြက္ ခ်က္ျပဳတ္ေနၾကသူမ်ား ေတြ႕ျမင္ၾကရျပန္၏။ ညပိုင္း ခပ္ေစာေစာက ဆရာေတာ္အား ၀တ္ျပဳၿပီးအခ်ိန္တြင္ ဦးတင္ေငြ၊ ဦးၾကည္၊ ဦးခ်စ္စိန္၊ ဦးတင္တုိ႔အား "မနက္ျဖန္ သီတင္းကြၽတ္ လဆုတ္ (၄) ရက္ေန႔ နံနက္ (၅) နာရီအေရာက္ အားလံုး လာခဲ့ၾက ဘယ္ကေလာက္ အေရးႀကီးႀကီး အေၾကာင္းရွိတယ္" ဟု မိန္႔ေတာ္မူ၍ ဦးတင္ေငြ အိမ္ေရာက္လွ်င္ေရာက္ျခင္း ဦးေစာေမာင္ကိုေျပာရာ (၄) ရက္ေန႔ နံနက္ပိုင္းတြင္ ဦးေစာေမာင္တုိ႔ အိမ္သားအားလံုး ဆရာေတာ္ထံ ေရာက္ရွိလာၾကေတာ့၏။

သီတင္းကြၽတ္ လျပည့္ေက်ာ္ (၄) ရက္ ဆရာေတာ္၏ ေနာက္ဆံုး တစ္ေန႔တာ

ဤေန႔သည္ကား ဆရာေတာ္၏ ေနာက္ဆံုးေန႔ျဖစ္၏။ သီတင္းကြၽတ္လျပည့္ေက်ာ္ (၄) ရက္၊ ဗုဒၶဟူးေန႔။ ရွင္ျပဳကထိန္ပြဲရွိေန၍ မဂၤလာတိုက္၌ ရဟန္းရွင္လူအစည္ကားဆံုးေန႔ျဖစ္သည္။ ဆရာေတာ္က ယမန္ေန႔ကပင္ ႀကိဳတင္ေရစက္ခ်ေပးကာ တစ္နာရီခန္႔တရားေဟာခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။ နံနက္ (၅) နာရီခန္႔ တြင္ ေက်ာင္း အစ္မကေလး ေဒၚတင္လွႏွင့္ ေဒၚဥမၼာတုိ႔ ေကြကာအုပ္ေဖ်ာ္၍ ဆရာေတာ္ေက်ာင္းသုိ႔ ၀င္လာၾကသည္။ ေက်ာင္းအစ္မ ေဒၚတင္လွအား "ဟဲ့ ... တင္လွ၊ သြား ... ငါ့အိပ္ရာျပင္ထားေခ်စမ္း" ဟု အခ်ိန္မဟုတ္ မခိုင္းစဖူးခိုင္း၍ ေဒၚတင္လွ အံ့အားသင့္ေန၏။ လူေတြက႐ႈပ္ ပင္ပန္းလွသျဖင့္ အနားယူခ်င္၍ဟု သာထင္သည္။ "တင္လွ နင္တုိ႔အသက္အမ်ားႀကီးငယ္ေသးတယ္၊ ေလာကဓံတုိက္ခတ္ဖုိ႔ အမ်ားႀကီးရွိေသး တယ္" စသည္ျဖင့္ သံသရာခရီးသည္ အေၾကာင္းႏွင့္ မွီခိုအားထားရာ သစ္ပင္ႀကီးအေၾကာင္းေဟာရင္း ေျပာရင္း "ဟဲ့ တင္လွ၊ သစ္ပင္အိုႀကီးဟာ ဘယ္သူနဲ႔တူသလဲ" ဟု ေမးေလသည္။ ေဒၚတင္လွက "မွန္ပါ၊ သစ္ပင္အိုႀကီးဟာ ဆရာေတာ္ဘုရား အမိန္႔ရွိဖူးတဲ့အတိုင္း ဆရာေတာ္ ဘုရားႏွင့္တူပါတယ္ ဘုရား" ဟု ေလွ်ာက္ထားရ၏။ တစ္ဖန္ ကိုေက်ာ္သိန္းကိုေခၚ၍ "ေက်ာ္သိန္း လာ ...၊ ဒီေရွ႕တုိးဦး၊ မင္း ေသေသခ်ာခ်ာ နားေထာင္၊ မင္း ငါမရွိတဲ့ေနာက္ မင္းမွာ ေလာကဓံအမ်ိဳးမ်ိဳး အတိုက္ခံရလိမ့္မယ္၊ မႏိုင္ ႏိုင္ေအာင္ တရားကို႐ႈေပးထား၊ မင္းမွာ ရွိသမွ်ပစၥည္းမ်ားကို ႏွင့္စြန္႔လႊတ္ထား၊ ေပးစရာ ရွိတဲ့ ေပးလိုက္ၾကားလား၊ ေလာကဓံလိႈင္းပိမယ္" ဟု မိန္႔ေတာ္မူရာ နားမရွင္းေသာ္လည္း ဘာမွ် ျပန္လွန္၍ မေလွ်ာက္ထား၀ံ့ၾက။ ႐ုပ္လကၡဏာႏွင့္ အသံေတာ္သည္ အရင္ကအတိုင္းပင္ရွိ၍ မည္သုိ႔ ဟု မထင္တက္ေအာင္ ရွိေနၾက၏။ သို႔ႏွင့္ျပန္လာၿပီးလွ်င္ (အၿမဲ၀တ္ျပဳေနသူ) ေရွ႕မီေနာက္မီ ဦးသာဆိုင္အား အက်ိဳးအေၾကာင္း ကို ေျပာျပရာ "ဆရာေတာ္ ရန္ကုန္ မလုိ႔ ျဖစ္မွာေပါ့" ဟုသာ မွတ္ခ်က္ခ်ေလသည္။ မွန္ပါေပ၏။ ဆရာေတာ္ကား ရန္ကုန္ဌာနသုိ႔ ႀကြေပေတာ့မည္။ ဆရာေတာ္သည္ ေကြကာ အုပ္ဘုန္းေပးၿပီးေနာက္ သကၤန္းလဲကာ ကထိန္ဆြမ္းေကြၽးအတြက္ ကသြားေလသည္။ မုိးကုတ္ၿမိဳ႕မွ ဦးခ်စ္လွ ေဒၚေသာင္းတုိ႔က သားရွင္ျပဳကထိန္ ဆြမ္းေကြၽးအတြက္ နံနက္ (၆) နာရီမွာစ၍ မဂၤလာရာမေက်ာင္းတိုက္တြင္ သံဃာေတာ္ အပါး (၂၀၀) ဆြမ္းကပ္လွဴၾက၏။ ဆရာေတာ္ကား မဘုန္းေပး။ ဆရာေတာ္ႀကီးမ်ားအပါးတြင္ တရားအာ႐ံုျဖင့္ ေနထိုင္ေတာ္မူေလသည္။ သံဃာေတာ္မ်ား ဆြမ္းဘုန္းေပးၿပီးလွ်င္ ဆရာေတာ္ကိုယ္တိုင္ လွဴဖြယ္ပစၥည္းမ်ားကို လိုက္၍ လိုက္၍ ဆက္ကပ္ၿပီး ေထရ္ႀကီး၀ါႀကီး ဆရာေတာ္ႀကီးမ်ား ျပန္ႀကြမည္ျဖစ္ရာ ဆရာေတာ္သည္ တိုက္ေက်ာင္းေပၚမွဆင္းလ်က္ တစ္ပါးၿပီးတစ္ပါး လိုက္လံ၍ တြဲပုိ႔၀တ္ျပဳကာ ကားမ်ား အေပၚသုိ႔ အေရာက္ ရႊင္လန္း၀မ္းေျမာက္စြာ အေခါက္ေခါက္အခါခါ သြားခ်ည္ျပန္လွည့္ ႏႈတ္ဆက္ေတာ္မူ ေလသည္။ အလွဴပြဲႀကီးၿပီးလွ်င္ တပည့္ႀကီး ဦးလွဘူးအား ေခၚ၍ ရိပ္သာဘက္သုိ႔ ကူးလာ၏။"အင္း ... ငါ့ခႏၶာကိုယ္ႀကီးကေတာ့ ေလးလွၿပီ"ဟု မိန္႔ေတာ္မူရာ ဦးလွဘူးက နားမလည္၍ "မင္းတယ္အတဲ့ေကာင္ပဲ"ဟုသာ ၿပံဳး၍ မိန္႔ေတာ္မူေလသည္။

ေနာက္ ေဒၚတင္လွအား ေကာ္ဖီကပ္ရန္ အမိန္႔ရွိသျဖင့္ ေဒၚတင္လွ ေရာက္လာ၏။ ေကာ္ဖီ ဘုဥ္းေပးၿပီးလွ်င္ – "တင္လွ ခုရက္ပိုင္း နင္အိပ္မက္မ်ား ထူးထူးေထြေထြ မမက္ဖူးလား" ဟု ေမးေတာ္မူ၏။ ေဒၚတင္လွက ရိပ္သာထဲမွာ ေစတီႀကီးတစ္ဆူအနီး၌ ဆရာေတာ္ တရား႐ႈမွတ္ေနရာ ေစတီႀကီးမွာ မီးခိုးမ်ားအူ၍ ေဖာင္းရစ္မွ တအိအိ ၿပိဳက်လာရာ ဆရာေတာ္အေပၚပိက်ေသာ္လည္း ဆရာေတာ္မွာ မည္သုိ႔မွ် မျဖစ္ေၾကာင္း ေလဆာက္ထားေလသည္။ ထုိအခါ ဆရာေတာ္က "ဟ ... တင္လွရ၊ နင့္အိပ္မက္က တယ္စမ္းပါကလား၊ ပုဗၺနိမိတ္ဆို တာ ဒီလိုျဖစ္ေပၚစၿမဲပဲ၊ ငါ့လို ခံႏိုင္ရည္ရွိေအာင္ တရားကိုနာနာဖိၿပီး အားထုတ္ၾက" ဟု အမိန္ရွိေလ သည္။ ထုိ႔ေနာက္ ခဏေစာင့္ဦးဟု ေျပာကာ အခန္းတြင္းသုိ႔ <ကသြား၏။ ၿပီးလွ်င္ သကၤန္းလဲကာ ေစာေစာက၀တ္႐ံုထားေသာ ဧကသီသင္းပိုင္ႏွင့္ အံသကိုဋ္ တစ္ထည္ကို ကိုင္လ်က္ထြက္လာ၏။ "ေရာ့ ... ဒီသကၤန္းေတြ နင့္ဇရပ္ ယူသြားၿပီး၊ သိမ္းထား၊ ေရေလွ်ာ္မပစ္ႏွင့္"ဟု မိန္႔ကာ ေပးေတာ္ မူလိုက္ေလသည္။ ၎ေန႔နံနက္ပိုင္း (၁၁) နာရီခြဲတြင္ ေကာ္ဖီႏွင့္ ဆြတ္ျပဳတ္ ဘုဥ္းေပးေတာ္မူေသး၏။ ဆရာေတာ္သံုးပါးႏွင့္အတူ ဘုဥ္းေပးပံုကို ဓါတ္ပံုအ႐ိုက္ခံေတာ္မူေသးသည္။ ဆရာေတာ္ ေဟာေျပာ ေသာ စကားမ်ားကို နားမလည္ရွာၾက၊ အံ့အားသင့္စရာေတြခ်ည္း ျဖစ္ေနေတာ့၏။ ဆရာ၀န္ေခၚရန္ ဒကာမ်ားက ေလွ်ာက္ထားၾကရာ " ကိစၥမရွိပါဘူး မေန႔က ပန္ကာေလမိ သြားလုိ႔ အခုိးနည္းနည္းငုပ္တာပါ၊ အဲေလ ဆရာ၀န္ပင့္ခ်င္လဲ တစ္နာရီခြဲမွ ပင့္ၾက" ဟု မိန္႔ေတာ္မူ၏ ႐ုပ္လကၡဏာႏွင့္ အသံေတာ္ကား ပကတိအတိုင္းပင္။ ခႏၶာ၀န္ႀကီး တယ္ၿပီးေလးတာပဲ၊ "ကဲ ... ဦးသန္းေမာင္၊ က်ဳပ္ကို ၀မ္းခ်ဴေပးစမ္းပါဦး" ဟု ဆိုကာ ကုဋီသို႔ ကိုယ္တိုင္ႀကြေတာ္မူသည္။ အတန္ၾကာေသာအခါ ပရိသတ္အမ်ားအျပား ေက်ာင္းေပၚ သုိ႔ ေရာက္လာၾက၏။ ၁၂ နာရီ ေက်ာ္ေက်ာ္ေလာက္တြင္ ေဒါက္တာဆိုနီႏွင့္ ဆရာ၀န္ႀကီး ေစာျမေမာင္တုိ႔လည္း ေရာက္ရွိလာၾက၏။ "ကဲ ... ေနာက္ထပ္ ေဆးထိုးစရာရွိရင္ ထုိးၾက၊ အခ်ိန္မရွိေတာ့ဘူး၊ မင္းတုိ႔ေဆးလဲ ဘာမွ်မတတ္ႏိုင္ပါဘူး"

အခ်ိန္ကား ေန႔တစ္နာရီရွိေလၿပီ

အားငယ္ေသာ မ်က္ႏွာမ်ားႏွင့္ ရဟန္းရွင္လူမ်ား စိုးရိမ္တႀကီး ၾကည့္႐ႈဖူးေျမာ္ေနၾကစဥ္ "ကဲ ... အားလံုး ဦးပဥၥင္းမ်ားေရာ၊ ဒကာ ဒကာမေတြေရာ ခႏၶာရွိသူတိုင္း ခံစားရမယ့္ ေ၀ဒနာကို ၾကည့္ထားၾက၊ ဒီခႏၶာရွိရင္ ဒီေ၀ဒနာကို သတၱ၀ါအေပါင္းတိုင္းခံစားရမယ္" ဟု မိန္႔ေတာ္မူၿပီးလွ်င္ ခပ္သိမ္းသတၱ၀ါ၊ မ်ားသူငါကား၊ မရဏမင္း၊ သူ႕လက္တြင္းသုိ႔၊ မယြင္းမွန္စြာ၊ အနိစၥခ်ည္း၊ ကာလဘယ္ခါ၊ ဘယ္ေန႔မွာဟု ခ်ိန္ခါေန႔ရက္ ခ်ိန္းအခ်က္လွ်င္၊ သက္သက္ဘယ္မွာ၊ မရွိပါခဲ့၊ မွန္စြာ မုခ်၊ ေသၾကရလိမ့္၊ ျမင္ၾကခုပင္၊ ေသပြဲ၀င္ခဲ့၊ ယခင္ေရွးခါ၊ ထိုနည္းသာတည္း၊ သတၱ၀ါထံုးတမ္း၊ စဥ္လာလမ္းမုိ႔ ေျဖာင့္တန္းေသခ်ာ၊ မလြတ္ပါတည္း - ဟူေသာ "ဓမၼသံေ၀ဂ" ရွိခဲ့ေသာ္လည္း ... အရိယာသခင္ အရွင္သူျမတ္တုိ႔သည္ ဒီဘ၀ ဒီခႏၶာ၌ အစြဲအလမ္း ကင္းေတာ္မူၾက၏။ အကယ္၍ ထုိစြဲလမ္းမႈ ဥပါဒါန္ရွိေသးလွ်င္သာ ေနာင္ဘ၀ ေနာက္ခႏၶာသည္ ဇာတိဟူေသာ ျဖစ္ေပၚမႈ ဥပါဒါန္ျဖစ္ေပၚရန္ ထင္ရွားေပသည္။ ေလာင္စာသိမ္း၍ ၿငိမ္းေလၿပီးေသာ မီးသည္ အဘယ္အရပ္သို႔ ေရာက္သြားသည္ဟု မဆိုရေလသကဲ့သုိ႔ ... မုိးကုတ္ဆရာေတာ္ ဘုရားႀကီးသည္လည္း ခႏၶာႏွင့္ ဥပါဒါန္္ က်န္မရွိေတာ့ဘဲ ... ၁၃၂၄ ခု၊ သီတင္းကြၽတ္လျပည့္ေက်ာ္ (၄) ရက္ေန႔ ေန႔တစ္နာရီ မိနစ္ (၂၀) အခ်ိန္တြင္ (အႏုပါဒိေသသ) ခႏၶာဇာတ္သိမ္း၍ အကင္းမဲ့ ေအးၿငိမ္းေတာ္မူျခင္းသာ ျဖစ္ပါသတည္း။

ေနာက္ဆက္တြဲထူးျခားခ်က္မ်ား

(က)    သီတင္းကြၽတ္လျပည့္ေက်ာ္ (၄) ရက္ေန႔ ည (၉) နာရီအခ်ိန္တြင္ ဥတုဇ႐ုပ္ကလာပ္ေတာ္ အတြင္းသုိ႔ ေဆးမ်ားသြင္းရာ ေပါင္ရင္း ေသြးေၾကာမွ ပကတိ အရွင္ေကာင္ကဲ့သုိ႔ ေသြးစိမ္းမ်ား တရွင္ရွင္ထြက္၍ အေပၚသို႔ ေလးလက္မခန္႔ ေထာင္ပန္းေနျခင္းမ်ား။ ဆက္လက္၍ (၇) ရက္လံုးလံုး ေဆးမ်ားသြင္းရာ ေသြးမ်ားပန္းထြက္ေနျပန္ျခင္း။

(ခ)    ၁၃၂၄ ခုႏွစ္၊ သီတင္းကြၽတ္လျပည့္ေက်ာ္ (၁၀) ရက္ ေန႔ နိဗၺာန္ေက်ာင္းခ်ကာ၊ ၁၃၂၄ ခု၊ ျပာသိုလဆန္း (၉) ရက္ေန႔ (၁၂) နာရီအခ်ိန္ နိဗၺာန္ေက်ာင္းမွ သာဓုကိဠနသဘင္သုိ႔ အေလာင္း ေတာ္ကို ပို႔ေဆာင္ၾကသည္။

တတိယအႀကိမ္ ပ်ားစြဲျပန္ျခင္း

၁၃၂၄ ခုႏွစ္၊ ျပာသိုလဆန္း (၁၄) ရက္ေန႔ ညေန (၂) နာရီ အခ်ိန္တြင္ ႐ုပ္ကလာပ္ေတာ္ကို ဗဟိုမ႑ပ္မွ ဦးေက်ာ္သိန္း - ေဒၚတင္လွတုိ႔၏ ဧည့္ခံမ႑ပ္သုိ႔ ပင့္ေဆာင္လာၾကစဥ္ လူအုပ္ႀကီး အေပၚမွ ပ်ားေကာင္မ်ားပ်ံသန္းလိုက္လာၿပီးလွ်င္ ႐ုပ္ကလာပ္မေရာက္မီ အခ်ိန္ပိုင္းတြင္ မ႑ပ္မုတ္ဆိပ္တြင္ ပ်ားစြဲျပန္သည္။ (အေလာင္းေတာ္ မၾကြလာမီ ၂ မိနစ္အတြင္းျဖစ္သည္။) မုိးကုတ္ဆရာေတာ္ႏွင့္ပ်ားသည္ တတိယအႀကိမ္ေျမာက္ အမွတ္အသားႀကီး တစ္ခုျဖစ္လာသည္။ ျပာသိုလဆန္း (၁၅) ရက္ (လျပည့္ေန႔) ညေန (၂း၃၀) နာရီအခ်ိန္တြင္ မီးသၿဂႋဳဟ္မည္ရွိရာ ႐ုပ္ကလာပ္ေတာ္မွာ ပကတိက်ိန္းစက္ေနသကဲ့သုိ႔ အသားအေရမ်ား ၀ါ၀င္းေပ်ာ့အိေနၿပီး မ်က္လံုး ေတာ္မွာ ပကတိအတိုင္း အၾကည္ဓာတ္မပ်က္ဘဲ တည္ရွိေနေလသည္။

မီးသၿဂႋဳဟ္ျခင္း

လျပည့္ေန႔တြင္ မီးသၿဂႋဳဟ္ရာ လူထုပရိသတ္မွာ ႏွစ္သိန္းနီးပါးရွိသည္။ ဤကဲ့သုိ႔ ရွိေနေသာ ေၾကာင့္ ႐ုပ္ကလာပ္ေတာ္ကို မီးမသၿဂႋဳဟ္ရက္ဘဲရွိေနၾကရာ၊ သံဃာေတာ္မ်ား တစ္ထပ္၊ မီးသတ္ရဲ ေဘာ္မ်ား တစ္ထပ္၊ ျပည္သူ႕ရဲတပ္ဖြဲ႕တစ္ထပ္ ဤကဲ့သုိ႔ အထပ္ထပ္ ၀န္းရံ၍ မီးသၿဂႋဳဟ္နံ႔သာထင္း မ်ားကို ႐ုပ္တရက္မီးမစြဲဘဲရွိေနျပန္၏။ ထုိအေျခအေနတြင္ သံဃာေတာ္တစ္ပါးက ဓာတ္ဆီပံုးလိုက္ပက္ ျဖန္းလိုက္ေသာအခါ မီးေတာက္တက္မလာဘဲ မီးခိုးလံုးမ်ားသာ ၀ုန္းခနဲ ထြက္လာၿပီးေနာက္ အခ်ိန္အေတာ္ၾကာမွ ျဖဳန္းခနဲ မီးထေတာက္သျဖင့္ သံဃာေတာ္မ်ား အုတ္ပလ’င္ေပၚမွ ဆင္းေျပးရေလေတာ့သည္။

႐ုပ္ကလာပ္မွ အပုပ္နံ႔မထြက္ျခင္း

ဆရာေတာ္၏ ႐ုပ္ကလာပ္တုိ႔ကို မီးသၿဂႋဳဟ္ရန္ စီစဥ္ေနေသာ္လည္း အပုပ္နံ႔လံုး၀မထြက္ဘဲ ရွိေန၏။ နိကၠိေလသာနံ မတသရီရမၸိ ဒုဂၢႏၶံ န ေဟာတိ။   (သုတၱနိပါတ္ အ႒ကထာ၊ အာမဂႏၶ ႏွာ – ၃၀၃) နိကၠိေလသာနံ၊ အာသေ၀ါကင္းကြာ ရဟႏၲာအရွင္ျမတ္တုိ႔၏။ မတသရီရမၸိ၊ ပရိနိဗၺာန္စံၿပီး ေသာ အတၱေဘာကိုယ္သည္လည္း၊ ဒုဂၢႏၶံ၊ အပုပ္နံ႔သည္။ နေဟာတိ၊ မထြက္ပါေခ်။ထုိ႔ေၾကာင့္ ရဟႏၲာေသလွ်င္ အပုပ္နံ႔မထြက္။

ဓာတ္ေတာ္မ်ားေတြ႕ရွိျခင္း

ည (၉) နာရီ အခ်ိန္ေလာက္ အပူဓါတ္ေလ်ာ့ခ်ိန္တြင္ အုတ္ပလႅင္မွ ေတြ႕ရွိရသမွ်ေသာ အရာ၀တၳဳမ်ားကို သိမ္းက်ံုးကာ အိတ္မ်ားႏွင့္ထည့္ၿပီးလွ်င္ ဦးေအာင္ေက်ာ္ ယခု (အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ဥကၠ႒ႀကီး) တုိ႔မွ ႀကီးမွဴး၍ ေက်ာင္းတိုက္သုိ႔ လံုၿခံဳေရးအတြက္ အျမန္ပို႔လိုက္ရ၏။ နံနက္လင္းေသာအခါ အထူးၾကပ္မတ္ၿပီး အေစာင့္မ်ားခ်ထားေသာ္လည္း ဓါတ္ေတာ္မ်ား ဖူးေတြ႕ရသျဖင့္ လူထုႀကီးမွာ အလုအယက္ တုိးေ၀ွ႕ယူၾကရာ အုတ္ပလ’င္ပါ ပ်က္စီးသြားေတာ့သည္။ ဓါတ္ေတာ္မ်ား က်ေတာ့မွပဲ ရဟႏၲာမွန္း သိရွိၾကေတာ့၏။ ရဟႏၲာ အရွင္ျမတ္တုိ႔မွာ ဤမွ်ေလာက္ပင္ သိုသိပ္ေတာ္မူၾကပါေပ၏။

ျပာသိုလျပည့္ေက်ာ္ (၃) ရက္

ရိပ္သာေက်ာင္းအတြင္း ပို႔ထားေသာ ပစၥည္းမ်ားကို တပည့္ ဒါယကာ၊ ဒါယိကာမမ်ားႏွင့္ ရဟန္းသံဃာေတာ္မ်ား ေရွ႕ေမွာက္တြင္ ရွာေဖြၾကေသာအခါ မီးမစြဲဘဲက်န္ေနေသာ သူငယ္အိမ္မပ်က္ မ်က္လံုးေတာ္အစံုႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ဆက္ေနေသာ လက္ဆစ္အ႐ိုးေတာ္မ်ား ဓာတ္ေတာ္မ်ား၊ သြးေတာ္ မ်ားကို ဖူးေတြ႕ရေလသည္။ ထုိအခါက်ေတာ့မွပင္ လြန္ခဲ့ေသာ (၇)လခန္႔က မိန္႔ဆိုေတာ္မူခဲ့ေသာ စကားေတာ္တရား ေတာ္မ်ားကိုလည္းေကာင္း၊ သီတင္းကြၽတ္ လျပည့္ေန႔က ေဟာၾကားေတာ္မူေသာ "ငါေသလွ်င္ သပိတ္ မသြတ္ႏွင့္" ဟူေသာ တရားေတာ္၏ အဓိပၸါယ္ကိုလည္းေကာင္း ႏွလံုးပိုက္မိၾကေတာ့သည္။

ရဟန္းရွင္လူတုိ႔သည္ ထုိအခါက်မွပင္ အလြန္ေက်းဇူးမ်ားျမတ္ေသာ ေလာကုတၱရာ ရတနာ ျမတ္ႀကီးျဖစ္ေၾကာင္း အေလးအနက္ ယံုၾကည္၍ ၀ိုင္းအံုပူေဇာ္၍မၿပီး ခ်ီးက်ဴးတသ၍ မကုန္ ေက်းဇူး ဂုဏ္ကို ေအာက္ေမ့၍ မဆံုးႏိုင္ေအာင္ ရွိၾကေတာ့သည္။